بررسی رابطه علیت میان انتشار آلودگی و رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای صادرکننده نفت)

مطالعات تجربی روی منحنی کوزنتس محیط زیستی (ekc)، وجود یا عدم وجود یک رابطه به شکل u برعکس میان سطح آلودگی و سطح درآمد را مورد بررسی قرار می دهند. به طور معمول، آنچه که در الگوهای ekc به عنوان پیش فرض در نظر گرفته می شود آن است که رابطه میان درآمد سرانه و انتشار آلودگی، تنها یک رابطه علیت یک طرفه از درآمد به تغییرات محیط زیستی است و عکس آن صادق نیست. در سالهای اخیر اعتبار و صحت این پیش فرض مورد سوال قرار گرفته است. به عبارت دیگر، این امکان وجود دارد که ماهیت و جهت علیت میان رشد اقتصادی و انتشار آلودگی، از یک کشور به کشور دیگر متفاوت باشد. در مدلهای پانلی این تفاوت، در ناهمگنی میان مقاطع پانل بروز می کند. تا پیش از سال 1999 در بررسی های روابط علیتی در داده های پانل، از روشهای سنتی اقتصادسنجی مانند روش گرانجری استفاده می شد. اما توسعه روشهای هم انباشتگی پانل در یک دهه اخیر، امکان تفکیک و بررسی روابط علّی بلندمدت و دینامیسم کوتاه مدت را در داده های پانلی با پذیرفتن فرض ناهمگنی میان کشورها میسر نمود. در این تحقیق ما به بررسی تجربی رابطه علّی میان رشد اقتصادی و انتشار آلودگی، مبتنی بر آزمون دومرحله ای علیت گرانجری میان درآمد سرانه و انتشار سرانه دی اکسید کربن، در بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه صادرکننده نفت با دوره زمانی 2005 – 1970 پرداختیم. مطالعه با تأکید بر وجود ناهمگنی در بین کشورهای صادرکننده نفت، آزمونهای ناهمگنی پانل را نیز مدنظر قرار می دهد. ابتدائاً با استفاده از آزمونهای ریشه واحد پانل ips و adf ـ فیشر، این نتیجه حاصل شد که فرض عدم ایستایی سریهای زمانی انتشار سرانه و درآمد سرانه را نمی توان رد نمود. در مرحله بعد آزمونهای هم انباشتگی پانل فیشر/جوهانسون و پدرونی انجام گرفت که وجود رابطه بلندمدت میان متغیرها را تأیید نمود. نهایتاً مدل تصحیح خطا (ecm) برای بررسی رابطه علیت کوتاه مدت میان متغیرها برآورد گردید. نتایج نشان داد که در حالت همگنی ضرایب کوتاه مدت و ضرایب بلندمدت و همچنین حالت ناهمگنی ضرایب کوتاه مدت و همگنی ضرایب بلندمدت، رابطه علیت کوتاه مدت یک طرفه از درآمد به انتشار وجود دارد، در صورتی که رابطه علیت کوتاه مدت از انتشار به درآمد وجود ندارد. در بلندمدت نیز رابطه علیت قوی دوطرفه میان انتشار و درآمد وجود دارد. علاوه بر این، در حالت همگنی ضرایب کوتاه مدت و ناهمگنی ضرایب بلندمدت، رابطه علیت دوطرفه میان انتشار و درآمد در کل پانل برقرار است. برای آزمون های علیت تک کشوری، در حالت ناهمگنی ضرایب کوتاه مدت و بلندمدت، نیز نتایج نشان می دهند که جهت علیت بلندمدت و کوتاه مدت در کشورهای صادرکننده نفت متفاوت است که علت این مسئله، می تواند تفاوتهای ساختاری و اقتصادی و سطح توسعه این کشورها باشد.